LITWOR SUKIENNIK DZIEWIĘĆSIŁ
STRZEMIESZYCA MORDOWNIK GĘSIE ŁAPKI
ZIMOWIT LIMBA KIELUCHY

powrót

Litwor (Arcydzięgiel litwor)

Nazwa "litwor" głównie dziś używana, jest nazwą góralską. Arcydzięgiel litwor (Archangelica officinalis) był kiedyś uważany za roślinę czarodziejską i leczniczą, pomocną na 9 chorób. Podobno też jest ulubionym przysmakiem kozic. Łacińska nazwa pochodzi od greckiego angelos = archanioł - i nawiązuje do właściwości leczniczych rośliny, które miały być ponoć objawione ludziom przez anioła lub archanioła Rafaela. 

Roślina objęta ochroną gatunkową

Właściwości i zastosowanie:

Przepis na zioła regulujące działanie układu pokarmowego:

Wymieszać korzeń arcydzięgla, miętę i rumianek (można dostać w sklepach zielarskich) w proporcjach 1:1:1, odwar (z łyżki stołowej mieszanki na szklankę wody) pić po 1/3 szklanki trzy razy dziennie na 1/2 godziny przed posiłkiem.

 Przepis na konfiturę z arcydzięgla:

Łodygi i grubsze ogonki liści tniemy skośnie na kawałki długości 5-7 cm i obgotowujemy kilka chwil w lekko osolonej wodzie (lub zalewamy słonym wrzątkiem i pozostawia na dobę). Wodę odlewamy, łodygi opłukujemy i po usunięciu błoniastej skórki wrzucamy do syropu przygotowanego z 1 kg cukru na 3/4 szklanki wody (na 1 kg łodyg). Smażymy raz dłużej lub przez 2-3 dni po kilka minut. łodygi muszą stać się przejrzyste. Najlepsza jest konfitura z łodyg ścinanych na wiosnę.

Stosowany jest korzeń zebrany jesienią lub wczesną wiosną i wysuszony w suszarniach w temperaturze 35-40 ºC. Surowiec zawiera do 1,5% olejku o zmiennym składzie. Główne składniki to: alfa-felandren, alfa-pinen, makrolakton, pentadekanolid (nadający charakterystyczny zapach), seskwiterpeny, kumaryny i furanokumaryny (angelicyna, izoimperatoryna, ksantotoksyna, bergapten), związki flawonoidalne (pochodne flawonu), fenolokwasy (kawowy, chlorogenowy). Furanokumaryny i olejek działają rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, angelina wykazuje działanie depresyjne na ośrodkowy układ nerwowy. Furanokumaryny mogą powodować nadwrażliwość skóry na promieniowanie nadfioletowe (działanie fotouczulające). 

Arcydzięgiel jest także symbolem Babiogórskiego Parku Narodowego

 

strona główna